Sau M&A, Gladius Được Hợp Trí Summit Phân Phối Thì Như Hổ Mọc Thêm Cánh, Tiềm Năng Của Gladius 10SC Lớn Đến Thế Nào?

Sau thương vụ M&A giữa Hợp Trí và Summit Agro, Gladius 10SC (Flometoquin 10% w/w) cùng Satunil 60EC đang trở thành “cặp bài trùng” bảo vệ cây trồng: Satunil lo phần cỏ trên lúa, Gladius 10SC đánh thẳng vào nhóm côn trùng chích hút trên cây màu và cây công nghiệp. Dưới đây là góc nhìn chuyên môn về hoạt chất Flometoquin trong Gladius 10SC, vị thế của nó trê

1. Gladius 10SC & hoạt chất Flometoquin 10% w/w – “vũ khí” chuyên trị côn trùng chích hút

Gladius 10SC là thuốc trừ sâu thế hệ mới dạng huyền phù đậm đặc (SC), chứa Flometoquin 10% w/w do Summit Agro Nhật Bản phát triển và phân phối tại Việt Nam.

Trên nhãn và trong các tài liệu kỹ thuật tại Việt Nam, Gladius 10SC được đăng ký/truyền thông với các đặc điểm:

• Chuyên trừ bọ trĩ, bọ phấn trắng, sâu xanh da láng và các đối tượng chích hút khác.
• Hiệu lực rất nhanh, kéo dài, ít bị rửa trôi.
• An toàn cho cây trồng, ít ảnh hưởng thiên địch, phù hợp hướng IPM.

Nói cách khác, Gladius 10SC là “gói giải pháp” dành riêng cho nhóm sâu miệng chích hút trên rau màu, hoa, cây công nghiệp và cây ăn trái – phân khúc mà áp lực bọ trĩ, bọ phấn và yêu cầu về dư lượng/thiên địch ngày càng khắt khe.

2. Phân tích chuyên sâu hoạt chất Flometoquin

2.1. Nguồn gốc và nhóm hóa học

Flometoquin là một insecticide quinoline thế hệ mới, khung phenoxy-quinoline mang fluor, do nhóm nghiên cứu Nhật Bản (Nippon Kayaku phối hợp Meiji Seika/Mitsui Chemicals Crop & Life Solutions) phát triển từ khoảng năm 2004.

Trong các cơ sở dữ liệu thuốc BVTV quốc tế, Flometoquin được mô tả là thuốc trừ sâu/nhện chuyên cho côn trùng nhỏ chích hút, đặc biệt là bọ trĩ, rầy, nhện, bướm nhỏ, dùng trên rau màu, cây ăn trái, lúa mì, dưa leo…

2.2. Cơ chế tác động – IRAC Group 34, điểm khác biệt cực lớn

Điểm khác biệt quan trọng nhất của Flometoquin so với phần lớn thuốc trừ sâu hiện nay nằm ở cơ chế tác động:

• Flometoquin là tiền chất (pro-insecticide): vào cơ thể côn trùng sẽ chuyển hóa thành chất FloMet.
• FloMet ức chế phức hợp hô hấp ty thể số III tại vị trí Qi, làm tắc chuỗi truyền điện tử, côn trùng “mất nguồn năng lượng” và chết nhanh.
• IRAC xếp Flometoquin vào nhóm 34 – Mitochondrial complex III Qi site inhibitors, và hiện đây là hoạt chất duy nhất trong nhóm này.

Ý nghĩa thực tế:

• Cơ chế hoàn toàn mới so với các nhóm phổ biến (neonicotinoid, spinosyn, avermectin, pyrethroid…), nên nguy cơ kháng chéo thấp, rất hữu ích ở những vùng bọ trĩ/bọ phấn đã kháng nhiều nhóm thuốc.
• Tác động nhanh (knockdown) ở cả ấu trùng và trưởng thành bọ trĩ qua tiếp xúc và vị độc, giúp giảm rất nhanh mật số và hạn chế cây bị cháy lá, nám trái.

2.3. Phổ tác động và ưu thế trên nhóm côn trùng chích hút

Các nghiên cứu và tổng hợp dữ liệu hiện có về Flometoquin cho thấy:

• Hiệu lực rất mạnh trên nhiều loài bọ trĩ kinh tế quan trọng (ví dụ western flower thrips, onion thrips), cả giai đoạn ấu trùng lẫn trưởng thành.
• Có tác dụng trên bọ phấn trắng, rầy, một số loài nhện và côn trùng chích hút khác.
• Được dùng thử nghiệm/thương mại trên rau ăn lá, dưa leo, ớt, hoa cúc, cây ăn trái, lúa mì…

Ở cấp độ sản phẩm, Gladius 10SC tại Việt Nam được đăng ký trừ bọ trĩ trên hoa cúc, bọ phấn trắng trên sắn, sâu xanh da láng trên nhiều cây trồng, với liều khuyến cáo ~0,75 L/ha, phun ướt đều 2 mặt lá.

2.4. Tính an toàn và phù hợp IPM

Nghiên cứu “Discovery of flometoquin, a novel quinoline insecticide” và các báo cáo kỹ thuật ghi nhận:

• Flometoquin có tính chọn lọc cao, hiệu lực mạnh trên bọ trĩ nhưng an toàn với các nhóm thiên địch được thử nghiệm, phù hợp tích hợp trong chương trình IPM.
• Dữ liệu độc tính cấp cho động vật máu nóng ở mức thấp–trung bình, phù hợp xu hướng giảm rủi ro cho người và môi trường (so với các thuốc phổ rộng cổ điển).
• Vì thuộc nhóm 34 mới, nếu dùng đúng khuyến cáo và luân phiên với nhóm khác, Flometoquin góp phần kéo dài tuổi thọ của các thuốc thế hệ mới trong chương trình quản lý kháng thuốc.

3. Tình hình sử dụng & kinh doanh Flometoquin/Gladius 10SC ở nước ngoài

3.1. Thương mại hóa tại Nhật, Hàn và một số nước châu Á

Bài báo năm 2024 về cơ chế tác động của Flometoquin cho biết hoạt chất này hiện đã được đăng ký tại Nhật Bản, Hàn Quốc và một số quốc gia khác, được sử dụng như một trong các thuốc chủ lực để trừ bọ trĩ và bọ phấn trắng.

Cơ sở dữ liệu AERU/PPDB cũng mô tả Flometoquin là thuốc phát triển tại Nhật để kiểm soát chủ yếu côn trùng nhỏ chích hút, dùng trên rau màu (bắp cải, dưa leo), cây ăn trái và lúa mì.

Điều này cho thấy Flometoquin không còn là hoạt chất “thử nghiệm” mà đã đi vào thương mại thực tế trong hệ thống canh tác thâm canh tại các nước có yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm rất cao.

3.2. Bước chân vào các thị trường lớn như Ấn Độ

Biên bản các cuộc họp Ủy ban Đăng ký thuốc BVTV Ấn Độ (RC/CIB) gần đây ghi nhận:

• Hồ sơ Flometoquin technical 94% w/w được chấp thuận đăng ký.
• Hồ sơ chế phẩm Flometoquin 10% SC được xem xét trong diện “import for export”.

Việc một thị trường lớn như Ấn Độ mở cửa cho Flometoquin cho thấy tiềm năng kinh doanh đang được mở rộng mạnh ra ngoài Nhật–Hàn, đặc biệt trong bối cảnh nhiều nước tìm kiếm hoạt chất mới để thay thế/luân phiên với các nhóm đã có kháng.

3.3. Vị thế trong xu hướng quản lý kháng thuốc bọ trĩ, bọ phấn

Western flower thrips (F. occidentalis) và nhiều loài bọ trĩ khác đã được ghi nhận kháng hầu hết các nhóm thuốc chủ lực (organophosphate, carbamate, pyrethroid, avermectin, spinosad…).

Các tài liệu hướng dẫn IPM và IRAC đều nhấn mạnh nhu cầu:

• Luân phiên nhiều nhóm cơ chế khác nhau,
• Tránh lạm dụng 1–2 nhóm neonicotinoid/spinosyn,
• Hạn chế thuốc phổ rộng gây hại thiên địch.

Trong bối cảnh đó, Flometoquin – hoạt chất duy nhất của nhóm 34 (Qi site) – được các tổng quan khoa học về hóa chất nông nghiệp chứa fluor xem như một ví dụ tiêu biểu cho thế hệ thuốc mới phục vụ chiến lược quản lý kháng thuốc lâu dài.

Dù số liệu doanh thu cụ thể ít được công bố, việc:

• Được thương mại hóa tại Nhật, Hàn và “các nước khác”,
• Đang được đăng ký/nhập khẩu kỹ thuật tại Ấn Độ,
• Liên tục xuất hiện trong các bài báo và tổng quan khoa học gần đây,

cho thấy Flometoquin đang dịch chuyển từ “hoạt chất mới lạ” sang “trụ cột mới” trong phân khúc trừ côn trùng chích hút giá trị cao.

4. Tiềm năng Gladius 10SC tại Việt Nam khi do Hợp Trí Summit phân phối

4.1. Bối cảnh sâu bệnh: bọ trĩ, bọ phấn – “nút thắt” của rau màu, hoa, cây ăn trái

Tại Việt Nam, bọ trĩ được ghi nhận là dịch hại phổ biến trên lúa, rau, đậu, điều, cây ăn trái… gây cháy lá, bạc màu, biến dạng hoa/trái, làm giảm nghiêm trọng giá trị thương phẩm, đặc biệt trên các cây như hoa cúc, dưa leo, ớt, dâu tây, cây ăn trái non…

Song song đó, bọ phấn trắng là đối tượng gây hại và truyền virus trên rau nhà kính, cà chua, ớt, dưa… với tốc độ gia tăng sức kháng thuốc rất nhanh.

Các nghiên cứu quốc tế cho thấy việc lạm dụng thuốc phổ rộng làm:

• Bọ trĩ/bọ phấn phát triển kháng hầu hết các nhóm thuốc,
• Thiên địch bị tàn phá,
• Áp lực dư lượng và an toàn thực phẩm tăng.

Việt Nam đang chuyển mạnh sang rau hoa chất lượng cao, nhà kính, nhà lưới, vùng sản xuất an toàn, nên nhu cầu một hoạt chất mới, chọn lọc, thân thiện thiên địch như Flometoquin là rất lớn.

4.2. Lợi thế kỹ thuật của Gladius 10SC trên thị trường Việt Nam

Từ góc độ kỹ sư nông nghiệp, Gladius 10SC mang nhiều “điểm bán kỹ thuật” rõ ràng:

1. Cơ chế mới – giải bài toán bọ trĩ kháng thuốc
   • Thuộc IRAC Group 34 – duy nhất trong nhóm, Gladius 10SC mang lại một lựa chọn không trùng lặp cơ chế với hầu hết thuốc đang dùng phổ biến (neonic, avermectin, spinosyn, pyrethroid…).
   • Rất phù hợp để đưa vào chuỗi luân phiên MoA ở các vùng bọ trĩ/bọ phấn đã kháng mạnh.
2. Đặc trị nhóm chích hút, đánh nhanh – giữ lâu
   • Hiệu lực knockdown nhanh trên bọ trĩ, bọ phấn trắng, sâu xanh da láng – cây giảm cháy lá, giảm rụng hoa/trái thấy rõ sau xử lý.
   • Tác động vừa tiếp xúc vừa vị độc, diệt được cả ấu trùng và trưởng thành trên tán lá, phù hợp điều kiện canh tác thâm canh, mật số dịch hại cao.
3. An toàn cây trồng & thiên địch – “ăn điểm” với mô hình IPM, GlobalGAP
   • Các nghiên cứu và dữ liệu kỹ thuật cho thấy Flometoquin an toàn với những loài thiên địch được thử nghiệm, phù hợp tích hợp với nấm xanh, bọ rùa, nhện bắt mồi trong nhà kính.
   • Tại Việt Nam, Gladius 10SC được đánh giá là ít ảnh hưởng thiên địch, an toàn cây trồng, liều dùng thấp, rất phù hợp với các vùng sản xuất hướng tới chứng nhận.
4. Tối ưu cho cây giá trị cao
   • Gladius 10SC đã được đăng ký và sử dụng trên hoa cúc, sắn…, hoàn toàn có thể mở rộng khuyến cáo (qua khảo nghiệm) sang dưa lưới, ớt, dưa leo, cây cảnh, cây ăn trái non – những nhóm cây mà bọ trĩ/bọ phấn là dịch hại trọng tâm.

4.3. Lợi thế thương mại khi nằm trong tay Hợp Trí Summit

Việc Gladius 10SC được tiếp tục phân phối bởi Hợp Trí Summit mang lại một số lợi thế chiến lược:

• Thương hiệu Nhật + mạng lưới Việt: Summit Agro Nhật Bản bảo chứng chất lượng, còn Hợp Trí có mạng lưới sâu tại ĐBSCL, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và các vùng rau hoa trọng điểm – giúp đưa hoạt chất mới đến đúng phân khúc cây giá trị cao nhanh hơn.
• Kết hợp giải pháp trọn gói: cùng với Satunil 60EC trên lúa, Hợp Trí Summit có thể xây dựng “gói công nghệ” cỏ – sâu cho nông hộ: lúa sạch cỏ, cây màu/hoa sạch bọ trĩ–bọ phấn, giúp đại lý/kỹ sư tư vấn theo hệ thống chứ không bán lẻ từng chai.
• Demo, chuyển giao kỹ thuật: Hợp Trí vốn mạnh về mô hình trình diễn và tư vấn kỹ thuật ngoài đồng. Khi có thêm một hoạt chất mới, độc đáo như Flometoquin, đây là cơ hội để định vị Hợp Trí Summit như nhà cung cấp giải pháp IPM hiện đại, chứ không chỉ là nhà phân phối thuốc BVTV thông thường.

5. Kết luận

Từ góc độ kỹ thuật lẫn thị trường, có thể tóm lược:

• Flometoquin 10% w/w trong Gladius 10SC là một hoạt chất độc đáo về cơ chế (IRAC 34 – Qi site), chuyên trị bọ trĩ, bọ phấn và sâu chích hút với hiệu lực nhanh, chọn lọc cao.
• Trên thế giới, Flometoquin đã được thương mại hóa tại Nhật, Hàn và một số nước khác, bắt đầu xuất hiện trong hồ sơ đăng ký của các thị trường lớn như Ấn Độ – cho thấy tiềm năng kinh doanh đang mở rộng.
• Tại Việt Nam, trong bối cảnh bọ trĩ/bọ phấn kháng mạnh nhiều nhóm thuốc, yêu cầu về an toàn, thiên địch, dư lượng ngày càng gắt, Gladius 10SC là một mảnh ghép rất phù hợp để kỹ sư nông nghiệp xây dựng chương trình IPM và xoay vòng cơ chế tác động cho những vùng rau–hoa–cây ăn trái giá trị cao.