Nhân Spirotetramat 22.4 SC Đang Nở Rộ, Luận Về Yếu Điểm Của Hoạt Chất Này Và Những Lưu Ý Cực Kỳ Quan Trọng

Spirotetramat (hoạt chất trong Movento và nhiều công thức phối) không phải kiểu thuốc “phun xong rụng liền”. Nó giống một “thuốc cắt vòng đời”: làm con non không lớn được, con cái giảm đẻ, trứng nở kém… nên nếu dùng sai thời điểm/sai điều kiện thì nông dân sẽ thấy “xài như không”.

Dưới đây là các yếu điểm cốt lõi và vì sao kỹ sư hay nói “không biết cách thì vô dụng”, kèm luận cứ và số liệu.

1) Yếu điểm số 1: Không hạ nhanh – dễ bị đánh giá “không hiệu quả”

Spirotetramat thuộc nhóm tác động theo hướng “ức chế tạo chất béo”, nên tác dụng thường đến sau vài ngày, không tạo cảm giác “đập gục ngay”. Bayer mô tả rõ: không nên kỳ vọng hạ nhanh, thường thấy kiểm soát sau 3–7 ngày, phụ thuộc tuổi sâu/rầy; con non nhạy nhất, con trưởng thành kém nhạy hơn. 
IRAC cũng xếp nhóm 23 vào nhóm “thường chậm đến vừa chậm” so với thuốc đánh thần kinh (thường nhanh).

Vì sao thành “vô dụng” trong mắt nông dân?
Nếu vườn đã bùng nặng và người phun cần “hạ ngay trong 1–2 ngày”, spirotetramat sẽ không cho đúng cảm giác dễ bị kết luận là “thuốc dở”, dù thực tế nó đang “cắt lứa” từ từ.

2) Yếu điểm số 2: Chủ yếu hiệu quả khi côn trùng ăn hút và ở giai đoạn non

Nhiều tài liệu kỹ thuật nhấn mạnh: spirotetramat tác động chủ yếu qua đường ăn hút và nhắm mạnh giai đoạn non, còn tác dụng tiếp xúc hạn chế. LSU AgCenter ghi thẳng: thuốc tác động chậm, ít hiệu lực với con trưởng thành, và tiếp xúc hạn chế. 
Tài liệu đánh giá của cơ quan quản lý Mỹ cũng nêu thuốc “chủ yếu hoạt động khi bị ăn vào” và nhắm “giai đoạn non”.

Vì sao dùng sai là “vô dụng”?

• Phun lúc quần thể chủ yếu là con già/con cái đã phủ sáp dày (rệp sáp già, rệp vảy già…) → thuốc kém phát huy.
• Phun mà côn trùng ít ăn (thời tiết lạnh, cây “đứng”, côn trùng giảm hút) → thuốc vào cây chậm, côn trùng ăn ít nên hiệu lực thấp.

3) Yếu điểm số 3: Phụ thuộc mạnh vào “cây đang chạy nhựa” (sinh trưởng tốt)

Điểm mạnh của spirotetramat là đi theo dòng nhựa hai chiều để tới chỗ côn trùng ẩn. Nhưng kéo theo đó là điểm yếu: cây phải đang vận chuyển dinh dưỡng tốt.

• Nhãn/khuyến cáo kỹ thuật nêu rõ: thuốc hoạt động tương đối chậm và hiệu quả nhất khi hệ mạch cây đang vận chuyển mạnh, sâu rầy đang ăn hút.
• Bayer cũng khuyến cáo: tránh phun khi cây không sinh trưởng (hạn, lạnh), vì sự di chuyển hoạt chất và hiệu lực sẽ bị giảm.
• Một nhãn khác được công bố (công thức có spirotetramat) cũng nói cây bị stress/già cỗi sẽ làm lưu dẫn chậm và kém hiệu quả, dẫn tới kiểm soát chậm.

Vì sao nông dân hay “xài không ăn”?
Rất thường gặp cảnh: vườn đang khô hạn, cây “đứng”, lá già, rễ yếu… nhưng vẫn phun kỳ vọng diệt mạnh nên spirotetramat khó chạy được trong cây nên nhìn như “vô dụng”.

4) Yếu điểm số 4: Cần phủ tốt, nhất là lá già và nơi rệp sáp ẩn

Nhiều người nghĩ “thuốc lưu dẫn thì không cần phủ kỹ”. Với spirotetramat, suy nghĩ này dễ làm hỏng hiệu quả:

• Bayer lưu ý: thuốc có thể tới ngọn non rất tốt, nhưng ít di chuyển từ lá mới sang lá già → vì vậy phủ thuốc trên lá già quan trọng.
• Và với rệp sáp/rệp vảy có lớp sáp, còn có bài toán “thấm qua sáp”. APVMA (Úc) cảnh báo rõ: nếu dùng không có chất hỗ trợ bám–thấm, kiểm soát rệp sáp/rệp vảy có thể thấp hơn; cần phun thật kỹ, và còn nêu trường hợp phun đậm đặc không phù hợp cho mục tiêu này.

Thực nghiệm cũng ủng hộ điều này: spirotetramat thường được khuyến nghị phối với dầu/paraffin oil để tăng trải đều và xuyên qua bề mặt.

Vì sao thành “vô dụng”?

• Phun kiểu “lướt nhanh cho kịp”, không đưa thuốc vào mặt dưới lá, nách cành, chùm quả… nơi rệp sáp trú.
• Không dùng chất hỗ trợ khi đối tượng có sáp dày, khiến thuốc khó xuyên → hiệu lực thấp và người phun kết luận “thuốc không ăn”.

5) Yếu điểm số 5: “Đúng bài” là ngăn bùng sớm, không phải chữa cháy muộn

Bayer nói thẳng: để tối ưu, nên phun sớm khi sâu rầy vừa xuất hiện, nhắm lứa non để ngăn bùng quần thể. 
APVMA cũng mô tả hướng đánh theo “lứa bò” (crawler emergence) và nhắc việc theo dõi – phun đúng nhịp.

Sai lầm phổ biến: đợi đến khi rệp sáp phủ trắng chùm quả mới phun. Lúc này:

• con già nhiều nên kém nhạy,
• sáp dày nên khó thấm,
• mật số cao nên dù thuốc có “cắt lứa”, nhìn vẫn thấy rệp còn dày trong vài ngày đầu
  nên bị phán “vô dụng”.

6) Tóm tắt “5 lý do khiến spirotetramat bị chê vô dụng”

1. Kỳ vọng hạ nhanh trong 1–2 ngày (trong khi thuốc thường 3–7 ngày mới thấy rõ).
2. Phun lúc quần thể chủ yếu con trưởng thành, trong khi thuốc mạnh ở con non.
3. Phun khi cây không sinh trưởng (hạn/lạnh/stress), thuốc khó chạy.
4. Phủ kém, bỏ sót lá già/mặt dưới lá; lại còn “tin lưu dẫn” nên càng chủ quan.
5. Không tối ưu “thấm qua sáp” (thiếu chất hỗ trợ), dẫn đến rệp sáp/rệp vảy giảm không sâu.

Khi nào spirotetramat “rất đáng tiền” với rệp sáp?

• Khi bạn đánh sớm, đúng lúc rệp non đang ra rộ, mật số chưa bùng.
• Khi cây đang sung, có dòng nhựa mạnh để thuốc chạy tới nơi rệp ẩn.
• Khi đảm bảo phủ đủ (đặc biệt lá già, mặt dưới lá, chùm quả) và tối ưu khả năng “thấm” tùy đối tượng.